„…Słyszysz, niemiecki Boże,
jak modlą się Żydzi w dzikich domach
trzymając w ręku łom czy żerdź.
Prosimy cię, Boże, o walkę krwawą,
błagamy cię o gwałtowną śmierć.
Niech nasze oczy przed skonaniem
nie widzą, jak się wloką szyny,
ale dłoniom daj celność, Panie…
Jak purpurowe krwiste kwiaty
z Niskiej i Miłej, z Muranowa
wykwita płomień naszych luf,
to wiosna nasza, to kontratak,
to wino walki uderza do głów,
to nasze lasy partyzanckie –
zaułki Dzikiej i Ostrowskiej…”
-Władysław Szlengel
Getto w Warszawie było największym jakie stworzyli Niemcy. Według spisu z października 1939 roku, w Warszawie zamieszkiwało 360tys. Żydów. Od stycznia do marca 1941 roku, przybyło do getta około 50tys Żydów, zwiększając liczbę mieszkańców do 460 tys. Żyli oni w okrutnych warunkach, ciasnocie, braku pożywienia, na każdym kroku natykający się na martwe ciała leżące na ulicach, którym nikt nie mógł już pomóc.
Niemcy planowali doszczętnie zniszczyć całe Getto. Całkowita likwidacja rozpoczęła się w 1943.
19 kwietnia gdy Niemcy o świcie wkroczyli do murów getta, spotkali się z silnym oporem, zostali obrzuceni granatami i butelkami z benzyną, musieli się wycofać. Nie było mowy o uratowaniu getta, ale jego mieszkańcy nie chcieli poddać się bez walki. W ciągu trzech dni, Niemcy zaczęli ostrzeliwać, bombardować, a domy palić. Gdy możliwości przeciwstawienia się okupantowi się wyczerpały, ci którzy przeżyli zaczęli opuszczać mury getta, najczęściej wydostając się kanałami. Ci którzy przetrwali, wzięli rok później udział w Powstaniu warszawski.
Nie istnieją dane ukazujące ilu ludzi zginęło podczas tego zrywu. Szacuje się, że poprzez rozstrzelanie na miejscu zginęło 7 tys. Żydów, kolejne 7 tys. Niemcy wywieźli do Treblinki, a 36 tys. Do obozów pracy na Lubelszczyźnie. 16 maja 1943 roku, dzielnica żydowska przestała istnieć.
Na cześć tej jakże nierównej, ale niezwykle heroicznej walki, powstało wiele tablic, pomników, nazw ulic. Lecz tak naprawdę w nas samych pamięć o tych wydarzeniach powinna przetrwać
„(…) dokonanie wyboru między życiem, a śmiercią jest ostatnią szansą zachowania godności.”- Hanna Krall
Zryw ten, w 1943 roku, był pierwszym miejskim powstaniem jakie wybuchło w Europie, przeciwko hitlerowskiej władzy. Przez naród żydowski uważane jest za jedno z wydarzeń najważniejszych w jego historii.
Symbolem tego powstania został żonkil, a dlaczego właśnie ten kwiat? Na stronie Muzeum Żydów Polskich POLIN, czytamy, że Marek Edelman, który był ostatnim przywódcą Żydowskiej Organizacji Bojowej, w każdą rocznicę tego wydarzenia dostawał od anonimowej osoby właśnie te kwiaty. Sam również składał je w każdą rocznicę.
Muzeum Polin z okazji dzisiejszej, 80 rocznicy udostępniło materiały edukacyjne, którymi możemy się z Wami podzielić. Oprócz nich Muzeum zaprasza również na transmitowane spotkanie z Hanną Krall i Mariuszem Szczygłem wokół „Zdążyć przed Panem Bogiem” – wydarzenie odbędzie się online 19 kwietnia (środa) o godz. 18.00 na Facebooku Muzeum POLIN. W trakcie spotkania fragmenty książki przeczyta aktorka Magdalena Cielecka.
